Cần theo dõi những biểu hiện gì cho bé sau tiêm chủng?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc chủng ngừa đã cứu sống hàng triệu mạng sống mỗi năm trên toàn thế giới. Ngoại trừ nước sạch, chưa có một can thiệp y tế nào, ngay cả kháng sinh có thể mang lại tác động tích cực trong việc giảm thiểu tỷ lệ tử vong như vaccine. Thực hành tiêm chủng vaccine chính là biện pháp phòng bệnh chủ động, an toàn, tiết kiệm và mang lại hiệu quả bền vững trong việc ngăn chặn dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe và tính mạng của cả cộng đồng.
Vaccine là gì ?
Vaccine là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên, có nguồn gốc từ vi sinh vật (có thể toàn thân hoặc một phần hoặc có cấu trúc tương tự) dùng để tạo miễn dịch đặc hiệu chủ động, nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể đối với một số tác nhân gây bệnh cụ thể.
Vaccin là một công cụ rất hiệu quả trong dự phòng một số bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là do trẻ em chưa có hệ miễn dịch đầy đủ. Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC) đã xếp tiêm chủng mở rộng đứng thứ 4 trong 10 thành tựu lớn nhất về y tế công của thế kỷ 20.
Chương trình tiêm chủng mở rộng (TCMR) được xem là chìa khóa giảm tỷ lệ mắc và chết ở trẻ em đối với một số bệnh truyền nhiễm. Tiêm chủng đã cứu sống hàng trăm triệu trẻ em trong các thập kỷ qua từ 1974. Trên toàn thế giới đến nay vẫn còn 27 triệu trẻ em không được tiêm chủng định kỳ nên hàng năm còn hơn 2 triệu trường hợp chết do các bệnh tật có thể phòng ngừa được bằng vaccine. Ở Việt Nam, sau khoảng 30 năm triển khai chương trình TCMR có khoảng 67 triệu trẻ em được bảo vệ.
Dưới đây là lịch tiêm chủng cho trẻ em cha mẹ có thể tham khảo, để đảm bảo con yêu không bỏ sót mũi tiêm nào. Trong trường hợp trẻ không tiêm đúng lịch khuyến cáo, cha mẹ nên tham khảo ý kiến của Bác sĩ tiêm chủng.
Hình 1- Lịch tiêm chủng khuyến cáo cho trẻ em.
Tiêm chủng Vaccine có thể dẫn tới các tác dụng phụ sau khi tiêm nào và xử trí ra sao ?
1.Sốt
Tình trạng sốt nhẹ là phản ứng bình thường của cơ thể sau khi tiêm Vaccine, thông thường sốt nhẹ thường xuất hiện trong vòng 24-48 giờ sau khi tiêm và thường tự khỏi trong 1-2 ngày.
Xử trí:
- Tăng cường cho trẻ bú mẹ, uống nhiều nước (đối với trẻ >6 tháng tuổi)
- Mặc quần áo thoáng mát, lau mát trẻ bằng nước ấm
- Khi trẻ có dấu hiệu sốt trên 38,5°C ba mẹ có thể cho trẻ sử dụng thuốc hạ sốt Paracetamol với liều lượng 10mg/kg/ngày - cách nhau 4-6 tiếng 1 lần và không quá 5 lần/ngày.
Khi trẻ có tình trạng sốt trên 48 giờ, cần đưa trẻ tới các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Hình 2- Theo dõi sốt (nếu có) sau tiêm chủng cho trẻ.
2.Phản ứng tại chỗ
Tình trạng sưng, đỏ, đau tại vị trí tiêm là tình trạng phổ biến và hoàn toàn bình thường sau khi tiêm Vaccine. Thời gian đau và sưng thường sẽ tự khỏi sau 1-3 ngày.
Xử trí : Ba mẹ theo dõi và có thể chườm mát tại vị trí tiêm cho trẻ.
Hình 3- Theo dõi vị trí tiêm của bé sau khi tiêm ngừa.
3.Dị ứng sau khi tiêm
Tình trạng dị ứng sau khi tiêm thường có các biểu hiện như: phát ban, ngứa toàn thân, sưng mặt hoặc môi tuy nhiên thì tình trạng này sẽ tự khỏi sau một vài ngày.
Xử trí: Tình trạng dị ứng không giảm sau vài ngày thì ba mẹ cần đưa trẻ tới các cơ sở y tế gần nhất để em bé được thăm khám điều trị kịp thời.
Hình 4 - Theo dõi dị ứng sau tiêm của trẻ.
Sau khi tiêm chủng trẻ có thể gặp một số dấu hiệu nặng, tuy nhiên thì các dấu hiệu nặng rất hiếm gặp và sẽ qua khỏi nếu phát hiện kịp thời.
Các dấu hiệu cụ thể bao gồm:
- Sốt cao trên 39°C
- Tay chân lạnh, tím tái
- Trẻ khó thở, khò khè
- Nhịp tim nhanh hoặc yếu
Xử trí khẩn cấp: Cần được điều trị ngay lập tức nếu trẻ có những dấu hiệu này, hãy gọi cấp cứu hoặc đưa đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức.
Vì sự an toàn của trẻ sau khi tiêm chủng, trẻ cần được theo dõi 30 phút tại điểm tiêm chủng và tiếp tục theo dõi tại nhà ít nhất 24 giờ sau khi tiêm chủng. Ngoài ra, nếu ba mẹ vẫn chưa yên tâm về tình trạng sức khỏe của trẻ thì ba mẹ có thể đưa trẻ tới thăm khám trực tiếp với các bác sĩ Nhi khoa để được thăm khám và điều trị.